Hoe kun je als oudere op een fijne manier zelfstandig thuis blijven wonen, zonder je omgeving te veel te belasten? Het project Sociaal Arrangeren helpt ouderen met geheugenklachten en kwetsbaarheden zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Dit gebeurt door samenwerking tussen de oudere, de mantelzorger en professionals. In overleg met de huisarts of wijkverpleegkundige komt een sociaal werker in actie, met expertise op het gebied van ouderen. Door deze nauwe samenwerking behoudt de oudere de touwtjes in handen, én wordt ook de zorgvraag verminderd.
Sociaal Arrangeren is opgezet vanuit Sterker sociaal werk. Het is een samenwerking met Gemeente Nijmegen, Coöperatie VGZ, ZZG zorggroep, Buurtzorg en NEO huisartsenzorg. Het project is een tweejarige pilot en wordt nu uitgevoerd in vier huisartsenpraktijken in Nijmegen. De huisarts, praktijkondersteuner of wijkverpleegkundige wijst ouderen op het project en schakelt een sociaal werker in. Deze sociaal werker gaat langs bij de oudere in kwestie en treedt op als casemanager.
De touwtjes in eigen handen
De sociaal arrangeur stelt een integraal plan op en kijkt naar bestaande wijk- en vrijwilligersdiensten. Denk hierbij aan een buurthuis, een personenalarm of ergotherapie. Het belangrijkste? Ouderen houden de touwtjes in eigen handen, en behouden hun fijne leven – met bijbehorende hobby’s en interesses. Dit alles gebeurt in overleg tussen de sociaal werker, de oudere en een mantelzorger – bijvoorbeeld een zoon of dochter van de oudere.
De sociaal werker is een laagdrempelig aanspreekpunt en houdt het overzicht. Ook houdt die contact met de betrokkene zoals de huisarts, wijkverpleegkundige en de naasten. De disciplines communiceren via VIPLive, een online samenwerkingsmiddel vanuit de huisartsen. Het uitgangspunt is om dit te blijven doen tot opname of overlijden.
De doelen van Sociaal Arrangeren
Het doel van het project is het langer zelfstandig thuis wonen van de oudere. Belangrijk hierbij is dat de oudere diens kwaliteit van leven behoudt. Bovendien wordt er door domeinoverstijgende samenwerking minder druk ervaren door de mantelzorger. Deze doelen worden respectievelijk gemeten met de DQI- (Dementia Quality of life Instrument) en EDIZ-score (Ervaren Druk door Informele Zorg).
Andere doelen van het project zijn als volgt:
- Uitstel zwaardere zorg;
- Minder ad hoc huisartsenzorg (door afname crisissen);
- Minder inzet van de wijkverpleging;
- Versterking sociaal netwerk;
- Langdurige betrokkenheid en inzet sociaal werk;
- Domeinoverstijgende samenwerking.
Een succesvolle pilot
In juli 2022 is de pilot een jaar bezig. In het eerste half jaar zijn er 39 aanmeldingen geweest, waarvan 32 door de huisarts. Een groot deel van deze ouderen was nog niet in beeld bij sociaal werk. Gemiddeld gezien besteedt een sociaal werker 6 uur per traject. Dit is dezelfde hoeveelheid uur die voorafgaand was verwacht.
De deelnemende ouderen ervaren:
- Minder eenzaamheid (dagbesteding, activiteiten en vrijwilligers);
- Versteviging netwerk om hen heen;
- Prettig en veilig gevoel (sociaal werkers delen informatie met professionals);
- Eén centraal aanspreekpunt;
- Prettig om bij iemand terecht te kunnen.
De mantelzorgers ervaren:
- Gevoel van veiligheid;
- Minder belasting en er niet alleen voor te staan;
- Praktische hulp;
- Kort lijntje met huisarts en andere professionals;
- Prettig dat iemand je op de hoogte houdt (vooral bij vergeetachtigheid).
De professionals ervaren:
- Laagdrempelige en positieve samenwerking (via VIPlive);
- Minder belasting voor de huisartsen en wijkverpleegkundigen.
Geleerde lessen bij domeinoverstijgend werken
De sociaal werker heeft bij dit initiatief de regie. Niet alleen is hij/zij de spin in het web voor kwetsbare ouderen – vanuit deze kernrol worden ook andere zorgprofessionals ontlast. Bovendien levert het de sociaal werker professionele autonomie, leiderschap en ontwikkeling op.
Door deze pilot met vooraf vastgestelde prestatie-indicatoren kan het project worden geëvalueerd. Zo kunnen lessen voor volgende uitbreidingen worden opgesteld.
Een les die in elk geval is geleerd, is de werking van het project bij migrantenouderen. De vragenlijsten kunnen wegens een taalbarrière vaak niet (goed) afgenomen worden bij hen. Daarom is Sterker bezig met de inzet van iemand die dezelfde taal spreekt. Zo kan deze doelgroep toch worden bediend, met dezelfde kwaliteit.
Uit onderzoek blijkt dat de pilot goed verloopt. Zorgprofessionals ervaren minder werkdruk en er wordt bespaard op de inzet van de wijkverpleging. In augustus volgt een factsheet en rapport van de volledige evaluatie van één jaar Sociaal Arrangeren. “Ik ben trots op wat het projectteam en de samenwerkingspartners neer hebben gezet,” vertelt Van der Horst. “Nu is het zaak de pilot voort te zetten en te ontdekken wat het op termijn oplevert. Voor de ouderen, de mantelzorgers en de professionals.”