Door vergrijzing en overheidsbeleid kan niet iedereen die (complexe) zorg nodig heeft, intramuraal wonen. Steeds meer kwetsbare ouderen wonen daarom thuis of in geclusterde woonvormen. De focus verschuift naar het bieden van Wlz-zorg thuis en daardoor is er in de eerste lijn een toenemende vraag naar de specialistische kennis vanuit de ouderenzorg. NONNA, het samenwerkingsverband van de vier grootste V&V-organisaties (Kalorama, Zmw, Waalboog en ZZG Zorggroep) in de regio Nijmegen, heeft daarom het Regionaal Eerstelijns Consultatiecentrum Ouderenzorg (RECO) opgezet. Vanuit het RECO levert een team van specialisten ouderen-geneeskunde en gezondheidszorgpsychologen (GZ-psychologen) vanuit hun expertise een waardevolle bijdrage aan de zorg voor kwetsbare ouderen en mensen met een chronische ziekte en een complexe zorgvraag in de thuissituatie. Het RECO is georganiseerd rondom de huisartsenpraktijk en zorgt voor de juiste zorg op de juiste plek.
Passende zorg
Het bieden van zorg vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) aan huis leidt bijvoorbeeld tot een groei van het aantal Modulair Pakket Thuis (MPT) arrangementen. Specialistische kennis vanuit de ouderenzorg is hierbij onmisbaar, zowel als het gaat om de Wlz als om zorg via de Geneeskundige zorg voor specifieke patiëntgroepen (GZSP). Het is echter niet vanzelfsprekend dat aan de vraag om deze specialistische kennis tegemoet kan worden gekomen. Er was dus een bestuurlijke opgave nodig in het Integraal Zorg Akkoord (IZA), met als doel om het oplossend vermogen in de thuissituatie te vergroten. De onderliggende opdracht is om samen te werken aan één gezamenlijk doel: de gezondheidszorg sterk en vitaal houden door in te zetten op passende zorg.
Ontstaan
NONNA wil er met RECO voor zorgen dat elke huisartsenpost toegang heeft tot een specialist ouderengeneeskunde én dit duurzaam borgen. Om dat voor elkaar te krijgen hebben ze gebruik gemaakt van de ervaringen en (deel)structuren van de afzonderlijke organisaties en zijn de volgende stappen doorlopen:
- Deskresearch
- Opstart expertgroep
- Draagvlak creëren bij diverse stakeholders
- Bestuurlijk akkoord
- Voorbereiding implementatie
- Start projectgroep
- Implementatie
- Nazorg en borging
NONNA deed een projectvoorstel voor RECO richting het Zorgkantoor. Na goedkeuring is een onafhankelijk projectleider aan de slag gegaan. Een expertgroep (specialisten ouderengeneeskunde en GZ-psychologen) en een begeleidingsgroep (managers en bestuurders) zijn steeds bij het project betrokken geweest. Daarnaast zijn er in twee bijeenkomsten met stakeholders ontwikkelingen gedeeld en input opgehaald. Na een bestuurlijk akkoord in mei 2024 startte het project met een projectgroep van vijf personen. Door deze kleine samenstelling, met de projectleider als linking pin richting de expert- en begeleidingsgroep, is er een vliegwiel gecreëerd om in oktober 2024 live te gaan met NONNA RECO.
Gemeenschappelijk eerstelijnscentrum
Het RECO bekijkt per situatie wat passende zorg is. Een digitaal consult of telefonisch overleg kan een prima alternatief zijn. Als er juist meer nodig is, behoort ook een multidisciplinair overleg of thuisconsultatie tot de mogelijkheden. Het RECO is één plek, digitaal of fysiek, als gemeenschappelijk eerstelijnscentrum van specialistische ouderenzorg, georganiseerd rondom de huisartsenpraktijk.
Ontschotten van de inzet van gespecialiseerde behandelaren
Het RECO wil de expertise die intramuraal is opgebouwd, extramuraal beschikbaar maken en verder doorontwikkelen in de thuissituatie. Hierbij gaat het niet alleen om de inzet van de Specialist Ouderengeneeskunde (SO) maar juist ook om andere disciplines zoals de GZ-psycholoog. Zo wordt nieuwe expertise naar de thuissituatie gebracht waarbij het in feite gaat om het ontschotten van de inzet van, in de ouderenzorg, gespecialiseerde behandelaren. Een efficiënte extramurale inzet van de SO is essentieel om de toegankelijkheid van deze zorg te borgen. Hierbij maakt het RECO o.a. gebruik van inzichten uit het werkveld, zoals in het programma Waardigheid & Trots ‘Duurzame medische zorg’.
Gelijkwaardige samenwerkingspartners
In Nederland lopen enkele vergelijkbare initiatieven. Wat het voor onze regio innovatief maakt is dat de vier organisaties een grote regio bedienen van zowel de stadskern Nijmegen als de omliggende kerndorpen in een breed geografisch gebied. De gelijkwaardige samenwerkingspartners hebben ervoor kunnen zorgen dat voor de verwijzer alles via één systeem en communicatielijn loopt. De korte, reeds aanwezige lijnen zijn daarbij behouden.
Impact op de werkvloer
NONNA RECO is op zowel bestuurlijk als inhoudelijk niveau één team. De lijnen zijn kort, de organisaties kunnen elkaar goed waarnemen en zorgen er door middel van een triageoverleg voor dat de juiste expertise op de juiste plek wordt ingezet. Dit zorgt voor arbeidsvreugde van de betrokken professionals. De verbinding met de huisartsen en andere eerstelijns professionals is merkbaar verstevigd en van belang als een opmaat naar een breder consultatiecentrum t.b.v. eerstelijns ouderenzorg waar meerdere functionaliteiten in kunnen worden ondergebracht.
Ontwikkelingen monitoren
Met de start van NONNA RECO is ook dataregistratie opgezet om bij te houden welke vragen frequent binnenkomen, uit welk postcode gebied en vanaf welke verwijzer. Op basis hiervan kan NONNA ontwikkelingen monitoren. Daarnaast helpt het om in afstemming met NEO Huisartsenzorg scholingen te initiëren voor de huisartsen wanneer een probleem vaker voorkomt. Op dit moment wordt er een onderzoeksopdracht opgesteld voor een Arts in opleiding tot specialist (AIOS), die de data breder gaat analyseren.
Tips voor een succesvol verandertraject
Bestuurlijk lef en commitment van alle deelnemende organisaties zijn essentieel om een project als het RECO te starten. Zonder samenwerking met verschillende partijen in de regio kom je er niet, de huisartsen vooropgesteld. Ook het hebben van vertrouwen in de verschillende stakeholders en met name de expertgroep, is heel belangrijk. Een leerpunt was dat het helpt om vanuit de begeleidingsgroep meer sturing te bieden aan de expertgroep. Zo kom je beter tot de juiste vorm van samenwerken zodat de experts volledige focus op de inhoud kunnen houden.
Meer weten?
- Actiz: ‘Samenwerken is niet langer een keuze, maar een noodzaak’
- Skipr: Vvt-aanbieders Nijmegen starten eerstelijns consultatiecentrum ouderenzorg
- Webinar Actiz en InEen over Samenwerken in de eerstelijn